Συσχετίζεται η αφαίρεση του καταρράκτη με μείωση του κινδύνου εμφάνισης άνοιας;
Η αφαίρεση καταρράκτη συσχετίζεται σημαντικά με χαμηλότερο κίνδυνο για άνοια καθώς η οπτική λειτουργία είναι σημαντική για τους ηλικιωμένους και οι παρεμβάσεις για τη διατήρηση της όρασης μπορεί να τροποποιήσουν τον κίνδυνο άνοιας. Η κακή όραση είναι ένας σημαντικός κίνδυνος άνοιας.
Ο καταρράκτης είναι η κύρια αιτία τύφλωσης παγκοσμίως επηρεάζοντας πάνω από 35.000.000 ανθρώπους και προκαλεί τύφλωση σε 20.000.000 ανθρώπους. Στην αναδρομική μελέτη «Association Between Cataract Extraction and Development of Dementia» Cecilia S.Lee et al. JAMA Intern Medicine (Published Dec.06/2021) 3038 συμμετέχοντες, με δεδομένα από 1994-2018, 65 ετών και άνω χωρίς άνοια κατά την εγγραφή τους, παρακολουθούνταν ανά διετία μέχρι την εκδήλωση άνοιας, κάθε αιτίας. Αξιολογήθηκε η πρώτη μόνο χειρουργική επέμβαση καταρράκτη του συμμετέχοντος με διάγνωση καταρράκτη πριν την έναρξη της άνοιας. Ο κίνδυνος ανάπτυξης άνοιας κάθε αιτίας σε συμμετέχοντες που υποβλήθηκαν σε εξαγωγή καταρράκτη ήταν στατιστικά σημαντικά χαμηλότερος από αυτόν για άτομα που δεν υποβλήθηκαν σε χειρουργική επέμβαση καταρράκτη (Ρ < 0,001). Σε αντίθεση με την αφαίρεση καταρράκτη, δεν βρέθηκε χαμηλότερος κίνδυνος για άνοια, σχετιζόμενος με τη χειρουργική επέμβαση γλαυκώματος μεταξύ των ατόμων που είχαν γλαύκωμα. Η χαμηλή όραση από καταρράκτη μπορεί να μειώσει την απόδοση σε τεστ προ-συμπτωματικού ελέγχου που εξαρτώνται από την όραση για άνοια, ενώ οι βαθμολογίες μπορεί να βελτιωθούν μετά από τη χειρουργική επέμβαση καταρράκτη λόγω της καλύτερης όρασης.
Αρκετοί υποτιθέμενοι μηχανισμοί μπορεί να αποτελούν τη βάση της συσχέτισης μεταξύ της εξαίρεσης καταρράκτη και κινδύνου άνοιας. Η διαταραχή όρασης μπορεί να οδηγήσει σε ψυχοκοινωνικές δυσκολίες, απόσυρση από τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και μείωση της δραστηριότητας ή της άσκησης, τα οποία όλα συνδέονται με γνωστική έκπτωση. H διαταραχή της όρασης που σχετίζεται με τον καταρράκτη μπορεί να μειώσει την είσοδο των νευρώνων, επιταχύνοντας πιθανώς τον νευροεκφυλισμό ή μεγεθύνοντας την επίδραση του νευροεκφυλισμού μέσω της ατροφίας του φλοιού. Ο οπτικός φλοιός υφίσταται δομικές αλλαγές με απώλεια όρασης. Για ασθενείς με νεοαγγειακή ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, η απώλεια όρασης συσχετίστηκε με ατροφία του οπτικού φλοιού κατά τη διάρκεια 5ετούς παρακολούθησης, ενώ έχει παρατηρηθεί αύξηση του όγκου της φαιάς ουσίας μετά από επέμβαση καταρράκτη. Τέλος, η αντιστάθμιση του ελλείμματος οπτικής εισροής μπορεί να αυξήσει το γνωστικό φορτίο και να επιδεινώσει τη γνωστική έκπτωση.
Ο χαμηλότερος κίνδυνος για ανάπτυξη άνοιας μετά από εξαγωγή καταρράκτη μπορεί επίσης να σχετίζεται με αυξημένη ποσότητα και ποιότητα φωτός. Τα εγγενώς φωτοευαίσθητα γαγγλιακά κύτταρα του αμφιβληστροειδούς (ipRGCs), τα οποία είναι εξαιρετικά ευαίσθητα στο φως μικρού μήκους κύματος (μπλε), έχει αποδειχθεί ότι σχετίζονται με τη γνωστική λειτουργία, τον κιρκάδιο ρυθμό και την νόσο Αλτσχάιμερ. Τα ipRGC προβάλλουν σε πολλαπλές περιοχές του εγκεφάλου και η διέγερσή τους μπορεί να προκαλέσει εκτεταμένη δραστηριότητα του φλοιού. Η κίτρινη απόχρωση του καταρράκτη που σχετίζεται με την ηλικία εμποδίζει το μπλε φως. Έτσι, ένας άλλος πιθανός μηχανισμός για τον οποίο η αφαίρεση καταρράκτη σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο άνοιας είναι η διευκόλυνση της διέγερσης των φωτοευαίσθητων γαγγλιακών κυττάρων του αμφιβληστροειδούς (ipRGC) από το μπλε φως.
Τα αποτελέσματα της μελέτης μας έδειξαν ότι η εξαγωγή καταρράκτη είχε σημαντική συσχέτιση με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας μεταξύ ενηλίκων ηλικίας 65 ετών και άνω. Αυτά τα αποτελέσματα έχουν επιπτώσεις στη φροντίδα των ηλικιωμένων ατόμων που διατρέχουν μοναδικά υψηλότερο κίνδυνο τόσο για εξασθενημένη όραση λόγω καταρράκτη όσο και για μειωμένη γνωστική λειτουργία λόγω νευροεκφυλισμού που παρατηρείται στην άνοια, σχετιζόμενη με την ηλικία.
Δεδομένου λοιπόν του σημαντικού βαθμού στον οποίο η αφαίρεση καταρράκτη σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο άνοιας και την επίμονη επίδρασή της πέραν των 10 ετών, η βελτίωση της ποιότητας ζωής κατά αυτό τον τρόπο των προσβεβλημένων ατόμων και της οικογένειάς τους κρίνεται πολύ σημαντική.
